Nguyễn Đắc Xuân bình luận.- NNC Nguyễn Xuân Hoa – một trí thức Huế chay, thành viên của TT Nghiên cứu Huế, từng làm Chánh Văn phòng UBND TP Huế nhiều nhiệm kỳ, làm Phó Giám đốc rồi Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin TTH hàng chục năm, đã viết, đã chủ trì nhiều Hội thảo KH Lịch sử văn hóa Huế, cho nên có thể nói không ai có nhiều tài liệu cổ vật Huế bằng ông, không ai hiểu Lịch sử văn hóa Huế bằng ông. Cho nên nhiều người rất bất ngờ khi nghe ông phát biểu ý kiến trong Hội nghị báo cáo “Kết quả sơ bộ cuộc thăm dò khảo cổ học địa điểm gò Dương Xuân” ngày 9-1-2017 tại sở VHTT&DL. Trong băng ghi âm còn ghi nhiều ý kiến của ông, tôi sẽ bình luận tiếp sau, ở đây tôi chỉ xin bình luận trao đổi với ông ý kiến của ông đã được báo Tuổi Trẻ đăng trên đây.

Ông NNC Nguyễn Xuân Hoa được mời đến Hội nghị để nghe báo cáo “Kết quả sơ bộ cuộc thăm dò khảo cổ học địa điểm gò Dương Xuân” và cho ý kiến về thành quả, ý nghĩa và giá trị của những hiện vật thu thập được. Nếu ông chứng minh được những gì cuộc khai quật khảo cổ thu lượm được không liên quan gì đến phủ Dương Xuân – Cung điện Đan Dương đã bị quật phá và không giúp gì cho việc tìm kiếm dấu tích lăng Đan Dương sau nầy, vì thế ông đề nghị “nên thăm dò khảo cổ cả địa điểm khác”.  Đằng nầy, ông chưa phản bác gì được kết quả của cuộc khai quật mà đã đề nghị nên “thăm dò khảo cổ cả địa điểm khác cùng nằm trên gò này là đình Dương Xuân Hạ” là một điều thiếu lô-gic, rất khó hiểu. Việc khai quật khảo cổ học mang tầm quốc gia sao lại dễ dàng như việc đã ăn món Huế ở Không Gian Xưa rồi cũng nên ăn món Huế ở Vườn Ý Thảo cho công bằng vậy!

Ông Hoa từng làm Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin TTH, hẵn ông đã biết với tư cách nhà nước muốn đi khảo sát một địa điểm lịch sử ít nhất phải có hồ sơ thông tin khả tín về địa điểm ấy, huống chi Viện khảo cổ học của nhà nước Trung ương muốn khảo cổ một địa điểm phải trải qua biết bao giai đoạn: hồ sơ nghiên cứu khoa học, đã được cấp tỉnh xác định (phần nhiều phải trải qua hội thảo khoa học), địa phương trình với Bộ Văn hóa, Bộ Văn hóa đồng ý, Viện khảo cổ học mới vào cuộc. Công trình nghiên cứu của tôi bước đầu đã được Viện Sử học in năm 1992, đã trải qua nhiều cuộc trình bày trong và ngoài nước, đã đưa lên Internet hàng chục năm, được các nhà nghiên cứu lão thành (như học giả Hoàng Xuân Hãn) đánh giá đúng, đã tái bản hai lần (2007 và 2015), đã được đánh giá đúng trong Hội thảo ngày 30-10-2015, được Hội Sử học đề nghị với tỉnh TTH xin bộ Văn hóa cho khai quật, được các nhà Khảo cổ học Việt Nam nghiên cứu thảo luận kỹ trong giới khảo cổ, được Vietravel tài trợ… rồi mới có cuộc khảo cổ khai quật hồi tháng 10-2016. Vậy căn cứ vào hồ sơ khoa học nào đã được thực hiện, để ông Hoa đề nghị với Viện Khảo cổ học khảo cổ địa điểm đình Dương Xuân Hạ một cách dễ dàng như thế? Một vấn đề lịch sử quan trọng như thế (không những đối với tỉnh TTH mà còn đối với cả nước) vì sao suốt hàng chục năm làm Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin, ông không hề đưa đề tài nầy vào chương trình hoạt động của Sở do ông phụ trách?

Nguyễn Đắc Xuân bình luận.- ThS Nguyễn Văn Quảng đồng ý kiến như ông Hoa, cho rằng nên thăm dò thêm điểm ở đồng Bàu Vá (tức đình Dương Xuân Hạ). Đồng Bàu Vá là một bãi ruộng, đình Dương Xuân Hạ trên gò cao, hai nơi cách nhau, không thể tức được. Tôi không rõ Nguyễn Văn Quảng sai hay nhà báo Minh Tự ghi nhầm. Nhiều đọc giả thắc mắc chuyện nầy. ThS Nguyễn Văn Quảng “đồng ý kiến như ông Hoa, cho rằng nên thăm dò thêm điểm…”, trên đây tôi đã bình luận ý kiến của ông Hoa nên không bình luận thêm ý kiến nầy của ThS Nguyễn Văn Quảng nữa. Song, ThS Nguyễn Văn Quảng là “người đã tham gia cuộc thăm dò khảo cổ vừa rồi”, nói đúng hơn là người đã cộng tác với Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên - Huế trước đó trong việc nghiên cứu thực địa ấp Bình An/gò Dương Xuân để tỉnh TTH xin khai quật 5 hố. Cho nên, không ai hiểu tình hình khai quật ở đây bằng ThS Nguyễn Văn Quảng. Khi ThS Nguyễn Văn Quảng đề nghị nên khai quật một chỗ khác nữa, tức là địa điểm và kết quả khai quật vừa rồi không có giá trị. Rất mong ThS trình bày cụ thể nó không có giá trị chỗ nào để GS Phan Huy Lê và Viện khảo cổ học VN xem lại kết luận của mình. Nếu không trình bày được thì ThS mắc nợ giới nghiên cứu Huế và các sinh viên ngành khảo cổ học của ThS. Mong lắm thay!

Nguyễn Đắc Xuân bình luận.- Được nghe các vị lãnh đạo cao nhất về Văn xã ở tỉnh TTH tuyên bố “việc tìm kiếm lăng mộ vua Quang Trung là “món nợ lịch sử” mà hậu thế phải trả”, tôi hết sức mừng. Như vậy, công việc nghiên cứu Cung điện Đan Dương-sơn lăng của Hoàng đế Quang Trung của tôi trên 1/3 thế kỷ qua đã góp phần cho tỉnh trả món nợ lịch sử nầy. Dù kết quả nghiên cứu của tôi chưa đủ để các vị lãnh đạo tỉnh TTH và Thành phố Huế có một lời thăm hỏi, cám ơn, nhưng được biết công cuộc nghiên cứu của mình đã được chấp nhận để tiếp tục cho đến kết quả cuối cùng tôi rất mãn nguyện. Bây giờ, chỉ còn chờ xem chủ trương, kế hoạch, con người, tài chính của tỉnh chuẩn bị trả món nợ lịch sử của tỉnh. Được chờ là còn hạnh phúc.