Nghi lễ được do Viện Khảo cổ học phối hợp với Bảo tàng lịch sử tỉnh Thừa Thiên – Huế thực hiện tại khu vực gò Dương Xuân (phường Trường An, TP.Huế), cụ thể là quanh khu vực chùa Thuyền Lâm và chùa Vạn Phước, nghi có dấu tích của cung điện Đan Dương và cũng là Đan Lăng, nơi chôn cất vua Quang Trung

PGS.TS Bùi Văn Liêm - Viện phó Viện Khảo cổ học là người chủ trì việc khảo cổ. Trước đó, Bộ VH-TT&DL giao cho Viện khảo cổ học và Bảo tàng Lịch sử tỉnh Thừa Thiên - Huế quyết định cho phép đào 5 hố thăm dò khảo cổ với diện tích 22m2 trong thời gian từ ngày 30-9 – 15-1-2016. Yêu cầu của Bộ VH-TT&DL là quá trình thăm dò phải chú ý bảo vệ địa tầng của di tích. Các cơ quan chức năng có trách nhiệm giữ gìn, bảo quản hiện vật thu thập được, tránh hư hỏng và thất lạc, đồng thời báo cáo Bộ VH-TT&DL phương án phát huy giá trị hiện vật.

Địa điểm này chính là nơi mà nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân (SN 1937) khẳng định là nơi an táng của vua Quang Trung. Qua các tài liệu lịch sử và nghiên cứu thực địa, ông Xuân thực hiện công trình nghiên cứu đã được in thành sách và tái bản. Cuốn “Đi tìm lăng mộ vua Quang Trung” do Viện Sử học xuất bản năm 1992. Năm 2007, ông Xuân tập hợp thêm tư liệu bổ sung và tái bản cuốn sách Đi tìm dấu tích cung điện Đan Dương - sơn lăng của Hoàng đế Quang Trung (NXB Thuận Hóa).

Ông Nguyễn Đắc Xuân (đội mũ đen) cùng các nhà nghiên cứu, chuyên gia khảo sát

thực địa nơi động thổ mở hố- Ảnh: Hoàng Quân

Mấu chốt nghiên cứu của ông Xuân dựa vào câu: “Cung điện Đan Dương là sơn lăng phụng chứa bảo y tiên hoàng ta” - câu nguyên chú trong tác phẩm Cảm hoài, tập Hoàng hoa đồ phả của Ngô Thì Nhậm – một trọng thần của vua Quang Trung. Từ đó, cùng với nhiều nguồn tài liệu trong và ngoài nước, kết hợp với những phát hiện thực địa, ông Xuân cho rằng cung điện Đan Dương vốn được hình thành từ cung điện mùa đông của chúa Nguyễn Phúc Khoát (thuộc phủ Dương Xuân, nằm trên gò Dương Xuân). Phủ bị Gia Long phá hủy vào năm 1802.

Ông Xuân nhiều năm khảo sát khu vực 4 chùa Thiền Lâm - Vạn Phước - Diệu Đức và Kim Tiên, phát hiện những viên đá tảng, đá tấm, đá khối, đá viên đủ cỡ... Năm 1988, ông Xuân cùng bạn bè khai quật thăm dò ở vườn nhà ngôi nhà số 63/13/12 Điện Biên Phủ, TP.Huế, gần chùa Vạn Phước và phát hiện những hiện gạch, đá, móng thành, gạch đá vụn, rải rác đá táng, đá lát... Đặc biệt từ đây phát hiện một lớp thành dày chạy dọc phía tây ngôi nhà, với độ sâu 1,5m vẫn chưa đến chân và dài hơn 3m nhưng vẫn chưa đến hai đầu thành. Tuy nhiên gia chủ không cho đào nữa vì sợ sập nhà…

Sơ đồ chùa Thiền Lâm và vùng phụ cận được cho là có nơi chôn cất vua Quang Trung

Cuộc nghiên cứu, tìm kiếm của ông Xuân diễn ra trong 30 năm và tháng 11-2015, ông Xuân công bố lăng mộ vua Quang Trung và cung điện Đan Dương là nơi sống và làm việc của vua lúc ở Phú Xuân. Công bố này gây ra nhiều tranh cãi trong giới nghiên cứu văn hóa lịch sử .

Sau nhiều hội thảo khoa học với những tranh luận gay gắt mà chưa “hạ hồi phân giải”, ông Xuân nhiều lần đề nghị ngành văn hóa cần có thăm dò khảo cổ học để làm cơ sở kết luận. Và lần này nguyện vọng của ông Xuân đã được thực hiện.

Hoàng Quân

Báo Công An TP HCM, Thứ Sáu, 07/10/2016