Tân. Theo Đại Nam nhất thống chí thời Duy Tân thì 4 chùa ở chung quanh chùa Thiền Lâm là Kim Tiên, Tuệ Lâm, Từ Đàm, Viên Giác vẫn giữ nguyên địa chỉ cũ là ấp Bình An, riêng chùa Thiền Lâm (nằm sát với Đình ấp Bình An) lại cho qua xã An Cựu 安舊 社 (xem A.022). [11]. Vì thế mà tôi lạc vào xã An Cựu mất mấy năm.
Vì sao có sự thay đổi như đánh tráo như vậy? Thực hiện việc thay đổi một cách phi thực tế như thế để làm gì? Phải chăng chùa Thiền Lâm quan hệ đến một di tích nào đó mà triều Nguyễn muốn che giấu tại ấp Bình An?
3. Vị tổ “khai sơn” chùa Thiền Lâm
là Khắc Huyền hay Thạch Liêm Thích Đại Sán ?
Như sách Hải ngoại kỷ sự trích dẫn ở trên thì vào năm 1695 - cuối thế kỷ thứ XVII, chúa Nguyễn Phúc Chu mời Hòa thượng Thạch Liêm Thích Đại Sán từ Quảng Đông qua Thuận Hóa hoằng pháp và được mời về ở chùa Thiền Lâm. (Điều đó chứng tỏ lúc Hòa thượng Thạch Liêm đến, Huế đã có chùa Thiền Lâm và chùa Thiền Lâm đã có tư cách đón một vị quốc khách). Theo bia tháp [dựng năm Chính Hòa thứ 27 (1702)] còn tồn tại đến ngày nay và bài vị thờ ở chùa Thiền Lâm thì vị tổ “khai sơn” chùa Thiền Lâm là Hòa thượng Khắc Huyền 克玄(xem A.023 và A.024). Nhưng không hiểu tại sao, Đại Nam nhất thống chí (Thừa Thiên phủ) soạn dưới thời Tự Đức lại viết là Thạch Liêm? : “Chùa Thiền Lâm…Tương truyền chùa do Thạch-liêm 石濂 hòa thượng dựng” [12]. Và, cả bản Đại Nam nhất thống chí đời Duy Tân cũng viết thế: “Chùa Thiền Lâm…Tương truyền Hòa thượng Thạch Liêm lập nên…” [13]. Vì sao có sự sai lệch như vậy ?
4. Bia lăng mộ tháp các vị tổ chùa Thiền lâm
vì sao bị đục phá ?
Khảo sát thực địa chùa Thiền Lâm hiện nay, chúng tôi phát hiện có một số bia tháp các vị tổ chùa Thiền Lâm đã bị vi phạm như sau:
Bia tháp Hòa thượng Khắc Huyền - vị tổ khai sơn chùa Thiền Lâm dựng năm Chính Hòa thứ 27 (1702) (phía đông chùa Thiền Lâm, qua bên kia đường Điện Biên Phủ, Huế), phần lạc khoản chung quanh giữ như cũ, phần chính ở giữa bị khắc lại “Sắc tứ động thượng chính tông khai sơn Thiền Lâm viện Khắc Huyền Lão tổ Hòa thượng chi tháp” 敕賜洞上正淙開山禪林院克玄老祖和尚之塔 (Theo Hà Xuân Liêm bia nầy có thể chỉ được khắc lại khi làm đường Nam Giao Tân Lộ (khoảng 1878-1898). (Xem lại A.024). Vì sao phải khắc lại ?
Bia lăng mộ vị hòa thượng nào đó dựng trên Cồn Bông Sứ (phía tây chùa Thiền Lâm, phía nam chùa Vạn Phước hiện nay, đế bia là một con rùa đá trắng, cùng một thứ đá với tai bia, mặt bia là đá sa thạch) bị mài nhẵn không còn bất cứ một chữ nào. (Hiện nay để trên sân sau chùa Thiền Lâm). (Xem A.025).
